Surp Arakelots Kilisesi
Havariler Kilisesi
Selçuklu kervansarayı
Hemen buradaki tanıtım levhasını okuyalım:
Aziz Havariler Kilisesi – Apostel Kilisesi – Kervansaray
Tarihi ve Banisi: Kilise mimari özelliklerine göre 10.-11. yüzyılda inşa edilmiş olmalıdır. Üzerinde bulunan çok sayıdaki kitabeden en erken tarihlisi 1031 yılına aittir ve Vahram Pahlavuni’nin oğlu Abughamer’in bağış kitabesidir. Güneydeki gavit (giriş mekanı) bölümü 13. yüzyılda eklenmiştir.
Tanıtım: Kilise dışta doğu – batı yönünde dikdörtgen, içte tetrakonchos (dört yapraklı yonca) planlıdır. Konchların arasında, şapel gibi düzenlenerek üzerleri birer kubbeyle örtülen köşe mekanları yapıya ünik bir karakter kazandırmaktadır. Güneyindeki gavit bölümü renkli taş işçiliğine sahip örtü sistemi ve süslemeleriyle dikkati çekmektedir.
Şimdi de biraz detaylı anlatalım.
11. Yüzyılda Surp Arakelots Kilisesi (Havariler kilisesi olarak yapılır. Muhtemelen Vahram Pahlavuni’nin oğlu Abghamr tarafından yaptırılmış olabilir.
Kilise haç planlı, dört apsisli bir yapıdır. Ortada bir ana konik kubbe haç şekli oluşturan her apsis üzerinde de birer konik kubbe ile kilisenin kendisine özgü bir yapı stili vardır.
Kilisenin giriş kapısında ve iç tezyinatından diğer kiliselerde görülmeyen mukarnas süslemeler ile Selçuklu İslam sanatından etkilenmeler görülür.
Yazılı belge olarak sadece 1031 yılı olarak tarihlenen Prens Abghamr’a ithaf edilen vakfiye yazısı bulunmuştur. Kiliseye 13. Yüzyılın ikinci yarısından sonra olduğu tahmin edilen bir Şamatun (yamatun) ilave edilir.
Duvar sütunları üzerinde duran çapraz kemerler kubbeyi ve kubbeye geçişleri tutarlar.
Tam orta kısımdı çapraz kemerler arasındaki günümüze kadar kısmen sağlam kalmış kubbedeki mukarnas işçiliği görebiliriz.
Selçuklu tarzında tasarlanmış ana giriş kapısını ve ön duvarlar da kısmen korunmuş durumda.
Kiliseye şapel,şamatun (gavit) gibi pek çok ek yapının eklendiği görülür.
Gavit veya şamatun olarak adlandırılan birimler kiliselere bitişik / bağlı yapılmış olsalar da sadece dini amaçlı kullanılan bölümler değillerdir. 13. yüzyıldan olan bir kitabede buradaki şamatunun vergi ve gümrük tahsilatları için kullanıldığı yazılır.
———————
Sayfayı okumaya misafir olduğunuz için teşekkür ederim.
Herkese kendi hayat felsefesine göre mutluluklar diliyorum.
Saygılar, selamlar
Rehber Muammer Çelik
* Yukarıdaki bilgiler pek çok sayıda yazı, makale, kitap taramaları sonunda ortaya çıkmıştır.
Her türlü görüşlerinize, eleştirilerinize ve önerilerinize açığım.
Telefon numaram: 0532-2643999 e-mail adresim: rehbermuammer@gmail.com