Evliya (Harakani) Camisi ve Harakani Türbesi
Kısa tanıtım:
Miladi 1033 yılında Anadolu’ya gelen ilk Alperenlerden Ebul Hasan Harakani Kars’ta şehit düşer.
Alperen: Eski Türklerde hem cesur, bahadır, savaşçı hem de manevî bir hüviyete sahip kimse. İslâmiyet’in kabulünden sonra hak dini yaymak için sınır boylarında gazâ eden dervişlere Alperen denirdi.
1064 yılında Ani’yi fetheden Selçuklu Sultanı Alparslan tarafından Harakani külliyesi kurulur.
1579 yılında 3. Murat’ın emri ile kars kalesini tamir ve kuvvetlendirmek için gelen Lala Mustafa Paşa Harakani külliyesini de genişleterek gördüğümüz camiyi Evliya cami ismi ile yaptırır.
Cami 2000 yılında restore edilir. Caminin sadece minaresi orijinaldir. Geri kalan iç ve dış mimarisi tamamen Osmanlı aslına uygun olarak yeniden yapılmıştır. Keşke caminin içerisine o kocaman avizeyi koymasalar imiş. Osmanlı cami mimarisinin ortasına heyula koca bir avize hiç yakışmıyor. Sırıtıyor.
Şimdi Harakani Hazretlerini tanıyalım:
M.S. 963 yılında bugünkü İran’ın Bistam şehrinin Harakan Köyünde doğar. 1033 yılında Kars’ta şehit düşer.
Bir çiftçi çocuğudur. Asıl adı Cafer oğlu Ali’dir
Ebul Hasan küçük yaşlarında Harakan köyünde çobanlık yapar daha sonra çiftçilikle uğraşır. Gençlik yıllarında Beyazid-i Bistaminin öğretisini benimser ve onun türbesinde türbedar olarak kalır. Geçimini sağlamak için de kervanlara yük taşır.
Kendisini tasavvufa veren Ebul Hasan kısa sürede gönüllere hitap eden bir hak aşığı olarak sohbeti aranan manevi şahsiyetlerden birisi olur.
Bu dönem aynı zamanda Büyük Selçuklu devletinin doğum sancıları yaşanmaktadır. Çağrı Bey Bizansın en doğu topraklarına akınlar yapmaktadır. Ebul Hasan Harakani de Çağrı Bey’in komutanları ile ile Kars yöresine gelir. Burada Yahni dağı eteklerindeki bir savaşta yaralanır. Şehre hekimlere getirililer. Kurtarılamaz şehit düşer. Havariler Kilisesi yakınlarında Müslüman zanaatkarların yaşadığı yerde bir bahçeye defnedilir.
Cami ve Türbenin yapılışı ve geçirdiği tamiratların hikayesi:
Daha sonra Alparslan 1064 yılında Ani’yi fethettikten sonra Kars’a gelir. Kars’ta da hakimiyeti sağladıktan sonra Ebul Hasan Harakani’nin gömülü bulunduğu bahçeyi buldurur. Bir türbe yaptırır ve bir de külliye oluşturur.
Sonraki dönemlerde Saltuklu Gürcü mücadeleleri, Selçuklu Moğol mücadeleleri sonunda külliye oldukça zarar görür ve zamanla harabe halini alır.
1579 yılında Lala Mustafa Paşa Kaleyi tamire geldiğinde burada 3. Murat’ın emri ile Ebul Hasan Harakani Külliyesini yeniden canlandırır. Bugünkü görülen planda bir türbe yaptırılır. Hemen Türbenin yanına da Evliya Camisi adı ile bir cami yaptırılır. 1878-1918 yılları arasındaki Rus işgali esnasında 40 yıl içerisinde cami ve türbe oldukça tahrip olur. 1998 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğünün çalışmaları ile restorasyon çalışmaları başlatılır. Cami ve Türbe aslına uygun olarak yeniden yaptırılır. Bugün görülen türbenin ve caminin malzemeleri orijinal değil ama orijinal planında yenilenir.
Türbedeki mezarlar üzerine sandukalar da yenilenir. Restorasyon 2000 yılında tamamlanır, bugünkü görünümünü alır.
—————————-
Sayfaya misafir olduğunuz için teşekkür ederim.
Herkese kendi hayat felsefesine göre mutluluklar diliyorum.
Saygılar Selamlar
* Yukarıdaki bilgiler pek çok sayıda yazı, makale, kitap taramaları sonunda ortaya çıkmıştır. Proje tamamlandığında yararlanılan tüm kaynaklar liste olarak yayınlanacaktır.
Her türlü görüşlerinize, eleştirilerinize ve önerilerinize açığım. Telefon numaram: 0532-2643999 email adresim: rehbermuammer@gmail.com