Belek Gazi

Belak Gazi, Balak Gazi olarak da bilinir.
Selçuklu komutanlarından Artuk Bey’in turunudur.
Amcaları İlgazi Bey ve Sökmen Bey Belek Bey’e Suruç ve Urfa bölgesini kontrol etme görevini verirler.
Belek Bey 1100 Yılında Urfa Kontu Baudoin’i ve Suruç hakimi De Chartes’i yener. Urfa ve Suruç’u Haçlılardan alır.
Bir yıl sonra sonra Haçlılar Antakya’dan kuvvet getirerek Tekrar Urfa ve Suruç’u geri alırlar.
1104 yılıda Haçlılar ile yapılan Harran savaşının kazanılmasında Belek Bey’in büyük yeri ve önemi vardır.
1110 yılında Ahlatşahlar devletinden Sökmen Bey ile Artukoğullarından Sökmen ve İlgazi kardeşler karşı karşıya gelirler. Ahlatşah Sökmen Bey Artuklu İlgazi ve Sökmen Bey’i yakalayamayınca yeğenleri Belek Bey’i yakalar ve Muş’a hapsettirir.
Belek Bey bu hapisten kurtulur.
1112 yılında Harput yöresine hakim olan Çubuk Bey oğlu Mehmet Bey’in ölümü üzerine onun hakim olduğu topraklara Belek Bey hakim olur.
Palu Merkezli kendi beyliğini kurar.
1. Kılıçarslan1107 yılında öldükten sonra Eşi Ayşe Hatun 1113 yılında Belek Bey ile evlenir ve onu Oğlu Tuğrul Arslana Atabey tayin eder.
Belek Bey 1115 yılına kadar Malatya ve Elbistan’a kendi beylik topraklarına katar ve Harput’a hakim olur ve Beyliğinin merkezini Harput’a taşır.
Belek’in bölgede güçlenmesini Mengücüklüler engellemek isterler. Belek Bey’in yönetimindeki Artuklu topraklarını yağmalamaya başlarlar.
Belek Bey hemen karşı harekete geçer ve Erzincan, Kemah’a kadar Mengücükoğlu topraklarını işgal eder.
Mengücükoğlu Trabzon Dükü Konstantin Gabras’tan yardım ister.
Artuklu Belek Bey ile Mengücük ve Trabzon Dükü koalisyonu kuvvetler Bayburt yakınlarında karşılaşırlar ve Belek Bey bu birleşik kuvvetleri mağlup eder. Trabzon Dükü Gabras esir düşer ve büyük fidye ödeyerek kurtulur.
Mengücükler de büyük tazminat öderler.
1122 yılında Belek Bey Amcası İlgazi ile birlikte Haçlılar üzerine yürür. Amcası hastalanınca ordunun komutasını ele alır.
Suruç yakınlarında yapılan savaş sonunda Belek Bey haçlı ortularını yener ve Urfa Kontu Joscelin de Courtenay ile Birecik Senyörü Galeran Du Puiset’i ve pek çok senyörü esir alır. Her ikisini de Harput’a gönderip, zindana attırır.
Amcası İlgazi Bey 19 Kasım 1122’de ölür. Belek Bey Amcasından boşalan Haçlıların en büyük düşmanı olma ünvanını alır. Artık Haçlıların en büyük düşmanı Belek Bey’dir.
1123 yılında Gerger Hakimi Ermeni komutan Mikhail haçlıların bölgeye gelip buradaki müslümanların yok edilmesi için Kudüs Kralı Baudoin’e çağrıda bulunur.
Kudüs Kralı Baudoin büyük bir ordu ile gelir. Belek Bey Haçlıların geldiğini haber alır. Bugünkü Şanluırfa Adıyaman sınırındaki Fırat üzerindeki köprü’ye 6 km. uzaklıktaki Turuş Mevkiinde savaş düzeni alınır. Haçlıların bundan haberi yoktur.
11 Nisan 1223 tarihinde yapılan savaşı Belek Bey kazanır. Kudüs Kralı Baodouin esir alınır.
Belek Bey’in bu zaferi tüm islam aleminde Coşku ile karşılanır ve kendisine Gazi ünvanı verilir. Ondan sonra hep Belek/Balak Gazi olarak anılır.
Irak Selçuklu Sultanı Mahmut Belek Gazi’yi Halep’teki İslam ordularının komutanı olarak atadı ve Ona Halep şehrinin yönetimini verir.
1123 yılının Haziran ayında Belek Halep’e gitti. Şehrin yönetimini aldı. Belek Gazi’nin yokluğundan istifade eden Besni’li 50 Ermeni Ağustos ayında Harput kalesine gizlice girerek Esir tutulan Kudüs Kralı Baoudin’i, Urfa Kontu Joscelin Courtenay’ı ve senyörleri hapisten kurtarırlar.
Kaledeki halk esirlerin kaçmasına müsade etmez. Şehirdeki hıristiyanlardan da yardım alan Baodouin kale içerisinde bir savunma hattı oluşturur. Urfa Kontunun kaleden çıkıp mutlaka Kudüs’ten yardım getirmenisini söyler. Jascolin kaleden kaçmayı başarır… Durumdan haberdar olan Belek/Balak gazi hemen Harput’a döner.
Belek Gazi kaleye girer. Kudüs Kralına ve esirlere dokunmaz. Ama onlara kaçmaları için yardım eden herkesi öldürtür. Eylül ayında Kudüs Kralını ve diğer Senyörleri Harput’tan Harran’a naklettirir. Orada hapseder.
Belek Gazi Haçlılar ile daha çok savaşlar yapar ve hepsini de kazanır.
1124 yılında Münbiç Emiri İsa Bey’in isyanını bastırmak için Menbiç’e gelir. İsa Bey Haçlılardan yardım ister.
Belek Gazi Haçlıları Menbiç önünde yener. Menbiç kalesi kuşatması esnasında bugünkü Lübnan’da bulunan Sur şehrinin haçlılarca kuşatıldığı ve mutlaka Belek Gazi’nin yardımına ihtiyaç olduğu haberi gelir.
Bele Gazi Haçlılar üzerine harete edeceği sırada Menbiç Kalesinden atılan bir ok ile ağır yaralanır ve orada şehit olur.
Belek Gazi’nin ölümü İslam dünyasını saya boğar.
Cenazesi Halep’e götürülür ve oradaki Hz. İbrahim Makamı önüne defnedilir…

Bilgileri Derleyen: Rehber Muammer Çelik
Bilgiler İslam Ansiklopedisi Belek Gazi maddesi ve Türk Tarih Kurumu yayınlarından Ali Sevim Hoca’nın Selçuklu Devleti Tarihi kitaplarından alınmıştır.